Muhabbet Kuşu Evcilleştirme

Muhabbetkuşları, doğabilimcilerce ancak 17. yüzyılın sonlarına doğru tanındı. İlk kez 1831 yılında. Londra Linnean Kulübü Müzesi’nde içi doldurulmuş bir muhabbetkuşu sergilendi. Canlı bir çiftinin uygar dünyaya getirilmesi ise, ancak 1340 yılında gerçekleştirilebildi. Bunlar, 1840 yılında, ünlü İngiliz doğabilgini John Gould tarafından getirilen ve İngiltere’nin Güneybatı bölgesinde yetiştirilen ilk canlı muhabbetkuşları oldular.

John Gould, muhabbetkuşlarını ilk kez Avrupa’ya getiren kişi olmakla kalmaz. O aynı zamanda bu kuşların doğal ortamlarını ve bu ortam içindeki yabanıl yaşamlarım inceleyip, bu bilgileri bilim dünyasına yansıtan kişidir. Eşiyle birlikte yapmış olduğu Avustralya gezisinde varlıkları dikkatini çekmiş, güzelliklerinin ve sevimliliklerinin büyüsüne kapılmıştı. Geniş Avustralya çayırlarında onları etraflıca incelemiş, yaşamlarını, beslenmelerini. üremelerini gözliyerek ayrıntılarıyla kaleme almıştı. Gezisinin bitimiyle yaptığı çalışmaları noktalamamış, kafese koyarak birlikte İngiltere’ye götürdüğü bu kuşlar üzerinde yaptığı incelemeyi sürdürmüştü. Evcil muhabbetkuşu yetiştirici ve üreticilerinin ilki olarak adını ölümsüzleştiren bilgin, çalışmalarının tümünü, eşinin resimleyip zenginleştirdiği ünlü «Avustralya Kuşları» adlı, çok güzel basılmış yapıtıyla belgelemiştir.

Muhabbetkuşlarının geniş halk kitlelerine tanıtılması ise, ilk kez 1850 yılında Antwerp Hayvanat Bahçesinde sergilemeleriyle sağlanmıştır. Hayvanat bahçesine gelen ziyaretçilerin büyük ilgisini çeken, onların beğeni ve hayranlığını kazanan kuşlara istekler de artınca, burası birkaç yıl içinde Avrupa’nın en büyük kuş satış merkezlerinden biri haline dönüştü. İsteklerin fazla olması, elde bulunan kuşların isteklerin tümünü karşılayamaması nedeniyle satışlar açıkartırmalarla yapılmaktaydı. Buraya, Rusya da içlerinde olmak üzere Avrupa’nın tüm ülkelerinden siparişler yağıyordu. Bu kuşa karşı olan istekler o denli çok ve yüksek sayılardaydı ki, artık bunların tümünü karşılamak olanaksız hale gelmişti.

Muhabbetkuşlarının evcil yaşama son derece uyumlu varlıklar olduğu, beslenmelerinin ve üremelerinin sorun yaratmadığı, bununla birlikte bakımlarının belirli bir özen gerektirdiği kısa sürede anlaşıldı. özellikle, kanarya, saka ve benzerlerine oranla daha geniş yaşama alanlarına gereksinme duyuyorlardı. Deneyler gösterdi ki, kanarya tipi küçük kafeslerde yaşayanlar, İngiltere’nin pek çok yöresinde olduğu gibi, aşağı yukarı özgür denilebilecek oranda bağımsız yaşayan, büyük salmalar ve kuşhanelerdeki muhabbetkuşları kadar uzun yaşamlı olmuyorlardı.

1870 yılında Sarı Renkli Muhabbetkuşları’nın elde edilmesi kuş dünyasında büyük yankılar uyandırdı. Tüm yetiştiriciler, bu kuşlardan değişik renkte türler elde etmek için çalışmalarını hızlandırdılar.

1880 yılında ilk Mavi Renkliler’in kuş pazarlarında, sergilerinde görülmesiyle muhabbetkuşlarına duyulan ilgi büyük oranda arttı ve bu kuşlar gerçekten büyük paralarla alınıp satılmaya başladılar. O yıllarda, Londra’daki kuş pazarlarında bir çift Mavi Muhabbetkuşu, yirmi beş sterlin gibi yüksek değerlere alıcı bulabiliyordu. Ancak üretimin bu az bulunan türler üzerine yoğunlaştırılması ile bollaşan sarı ve mavi renkliler birkaç yıl içinde iki üç şiline satılabilecek kadar ucuzladılar.

Dekoratif özellikleri nedeniyle beslenen, çok sayıda üretilmeye ve değişik renklerde türleri elde edilmeye çalışılan muhabbetkuşları üstüne yönelen çabalar, yapay olanakların doğadaki gibi büyük ve geniş sınırlara sahip olmaması nedeniyle istenen düzeye erişemiyordu. Bu durum, muhabbetkuşlarının Amerika’da daha geniş olanaklarla ve büyük çapta üretilmesine değin süregeldi.

Muhabbetkuşlarının Amerika’ya hangi yılda götürüldüğü konusunda kesin bir bilgi bulunmamasına karşın, bunun, Kraliçe Viktorya (1877 — 1901) çağında, Amerika’ya gidenlerce gerçekleştirildiği sanılmaktadır. Amerika’nın bazı yörelerinin, bu kuşların yaşaması için çok uygun iklim özelliklerine sahip olması, buralarda kurulan geniş alanlara yayılan üretimhanelerde, her renkten muhabbetkuşunun günümüze değin büyük sayıda üretilmesini sağlamıştır. Son otuz yıl içinde ise, bu üretimhanelerde, muhabbetkuşlarının kendi geniş ailelerinin yanı sıra, diğer Papağan türleri ve İspinoz türleri ile birlikte yetiştirilmesi gerçekleştirilmiştir.

Üreticiler, çeşitli türde kuşları birarada yetiştirme deneyini göze aldıklarında bunun bedeli olarak bazı sakıncaları göğüslemeyi ve bazı gerekleri yerine getirmeyi peşinen kabul etmişlerdir. Onlara, hep birlikte özgürce uçabilmeleri için geniş alanlar ve kuluçkaya yatabilmeleri için çok sayıda doğal yuvalıklar sağlamışlardır.

Sınırlı ve kısıtlı çevre koşulları içinde muhabbetkuşları çok ilgili ve meraklı olma eğilimindedirler. Bu nedenle dar bir alan içine konulduklarında, diğer türdeki kuşların kuluçka yuvalarına yaklaşır ve onları yoklayıp incelerler. Bu da kuşlar arasında patırdının kopmasına, kavgalaşmalara ve hatta yaralamalara neden olur. İspinozgiller yuva yapımında muhabbetkuşlarıyla benzer malzemeler topladıkları için yuva yapımı sırasında birbirlerine karışırlar ve adeta, küçük dal parçalarını, tahta kırıntılarını toplamada birbirleriyle yarışırlar.

Yavrulama süreci içindeki muhabbetkuşu dişileri, yuvaya ilgi gösteren İspinoz ve benzerlerine karşı sert ve yaralayıcı gaga vuruşları yapmada, onları tehlikeli oranda yaralamada hiç de çekingen davranmazlar. Bu nedenle yavrulama süreci içindeki günlerde, muhabbetkuşlarıyla İspinoz türü kuşları, yeteri ölçüde geniş olmayan çevrili alanlarda birlikte tutmak, üzerinde titizlikle düşünülmesi gereken bir konudur.

İspinozgiller: Dört yüz yirmi beş’e ulaşan geniş türleriyle tüm kuş ailelerinin en kalabalıklarından biridirler. Yabanıl olarak, Avustralya ve çevresindeki adaların dışında hemen hemen dünyanın her yerine yayılmışlardır. Uçuşları güzel, koşan ve hoplayan kuşlardandır. Yılda bir kez tüylerini dökerler. Çoğunun sesi güzeldir. Kolay evcilleşir ve sevimli birer ev hayvanı olurlar. Bu geniş aile içinde. Yelveler, Serçeler, Kanaryalar, Sakalar ve Fluryalar sayılabilir.