Baskın ve Çekinik Karakterler (Ayhan OTÇUOĞLU)

[Ayhan OTÇUOĞLU]

Baskın ve Çekinik Karakterler​

Renk genleri "baskın" (örneğin yeşil) veya "Çekinik" tir (örneğin mavi). Kromozom çiftinin bir yarısında dominant geni taşıyan bir kuş, her iki yarıda da taşınmış gibi görünecektir. Oysa çekinik renkler ve desenler, yalnızca kromozom çiftlerinin her iki yarısında da taşınırlarsa görünür olurlar. Renk genleri, birkaç farklı kromozom çiftinde taşınabilir. Bir kuş baskın bir renk olabilir ve genetik yapısında bir veya daha fazla çekinik rengi gizli bir biçimde taşıyabilir, ancak bunun tersi mümkün değildir. Böylece, biri diğerine benzemeyen iki allelin en basit etkileşimi biçiminde, birinin baskın, diğerinin de çekinik, olması durumunda baskın allelin karakteri kontrol ettiği söylenebilir.

Örneğin, yeşil gen (yani, yeşil tüy kodlu gen) ve mavi gen allel çifti üzerindeyken kuş yeşildir, çünkü yeşil gen, mavi gene göre baskındır. Birbirine benzemeyen allellerin etkileşimi nedeniyle bir kuşun fiziksel yapısı (görünümü=fenotipi), genetik yapısından (genotipi) farklı olabilir. Renk ve desen bakımından kuşa aktarılan gen mirasına göre aşağıdaki gruplar yapılabilir:

Baskınlar;

Yeşil, Baskın Alaca(Parçalı), Gri, Beyaz Uçuş Tüylüler (ClearFlight), Mor, Pullu (Spangle) Sarı Suratlar (I,II, Altın Surat, Mavilere), Tepeliler, Easley Temizvücut (Easley Clearbody)

Çekinikler:

Mavi, Çekinik Alaca (Parçalı), Devetüyü, Beyaz (Albino), Sarı (Lutino), Grikanat (Greywing), Temizkanat (Clearwing), Semersırt (Saddle Back), Opal, Teksas Temizvücut,

Baskın bir karaktere sahip olan gen, saptanması ancak saf bir kuşla eşleştirilmesiyle belirlenebilir ve baskın gen tek veya çift faktör olarak bulunabilir. Normal görünümlü bir kuşun baskın bir karakter için "taşıyıcı" olması mümkün değildir.

Asıl rengin ne olduğuna bakılmaksızın, baskın karakterin yavrularına aktarımını düzenleyen çeşitli kurallar şunlardır:

• 1. Baskın (Tek Faktör) x Normal = % 50 Baskın (Tek Faktör) ve % 50 Normal
  2. Baskın (Çift Faktör) x Normal = %100 Baskın (Tek Faktör)
  3. Baskın (Tek Faktör) x Baskın (Tek Faktör) = %25 Baskın (Çift Faktör) ve %50 Baskın (Tek Faktör) ve % 25 Normal
  4. Baskın (Tek Faktör) x Baskın (Çift Faktör) = %50 Baskın (Tek Faktör) ve % 50 Baskın (Çift Faktör)
  5. Baskın (Çift Faktör) x Baskın (Çift Faktör) = % 100 Baskın (Çift Faktör)

Çekinik karakterlerden herhangi birinin üretimi, basit bir "otozomal çekinik gen" olarak hareket eder ve üremelerinin kuralları ve yavrulara aktarımı aşağıdaki gibidir

1. Çekinik x Normal = %100 Normal/Çekinik
2. Çekinik x Normal/Çekinik = %50 Çekinik ve % 50 Normal/Çekinik
3. Çekinik x Çekinik = %100 Çekinik
4. Normal/Çekinik x Normal/Çekinik = %25 Çekinik ve %50 Normal/Çekinik ve %25 Normal
5. Normal/Çekinik x Normal = %50 Normal/Çekinik ve %50 Normal

Yukarıdaki eşleştirmelerden 4. ve 5. maddelere göre yapılan eşlemelerden çok fazla israf üretilir ve ayrıca taşıyıcı yavruların, taşıyıcı olmayanlardan sadece gözle ayrılması mümkün değildir. Taşıyıcı olanlarının kesin tespiti için deneme eşlemesi yapılması gerekir. Ancak bazı durumlarda yapılabilir.

Alıntı: Ghalib Al-Nasser

Çeviren Ayhan OTÇUOĞLU. Manisa, Nisan 2019

 

[ERT21]

Teşekkürler

 

[Ayhan OTÇUOĞLU]

Teşekkürler.